dall' Italiano al Dialetto Bośàc'
Digitare una parola o una frase da tradurre in dialetto.
Mì ol càa e li vachi
Mì ol càa e li vachi
L'ültem àn ca 'nsè 'ndàc' i'mùut ai Graséi l'era 'l 1960, ma descargàat e coli vachi e 'nsè ignüut 'nfò sündèl canàal de grónda par pò pasà gió da San Salvadù e ruàa al magènch de Zapèl.
Ala caśèra dèi Graséi lè rèstàat ol fórmai sóta sàal e chèl da raspàa e da giràa sü 'ndèli às par miga lagàl tacagió; iscé 'na dómàa, dopo ca ma viatfò li vachi èn pastüra ité ali Valeni, 'l mè pà 'l ma lagàat ilò mi e'l càa a cüràa li vachi e'l ma dìc':
'L Catamarù
IL FRANCO
'L Catamarù.
Un uomo ? Un mito!
L’Albosagia l’è 'n gran paés
bèl, duls e ben distées:
de front a Sondri al se sdraiàat
coma ‘na s’cèta col so ‘nnamoràat 1)
Tüt vért la gha ol scosàal 2)
con tati scarséli, ognüna 'n regàal:
sciaresi a Macc, fonch in estàat, 3)
marù in Otore me na mai salvàat, 4)
e amò: acqua buna en quantità
che tò la siit sensa disparità
a chi iè posàac’, e a chi iè strach, 5)
ai sciori, ai póréc’, ai caori e ai vachi.
De prümavera ol prüfüm di rübii 6)
al fa ignìi oia de dàa basii
a tüc’ chi ca i pasa par i nòs sentéer
sia per buu tèep che per mestéer.
Ma l’è quanca ‘ l fiuris i malacrii 7)
ca de totolas se urìs mai finii: 8)
la pasiù la te ciapa, ol müs’c’ al fa da lec’, 9)
a scisciolàa ‘n de li oregi al vée i brösöi dal frec’ ! 10)
Ah che Paradìis ‘sto Paés:
par fan n’otro iscè al ghèn völ dées!
Tüt chèl c’ó dic’ al basta e avanza
a dach a notro post gran rinomanza!
Ma a nùu no,
a nùu no,
a nùu no,
a nùu propi no!!!
L’è ca chèla la quistiù ca 'nse famóos
e i óm di otri Paés iè iscè gelóos!
Franco ‘l so nóm, dèt Catamarù,
n’óm pericolóos coma sèt calaurù! 11)
Tüc’ ai maligna par ol sò difèt,
ca'l sarìs , parlando con rispèt,
ca ‘n mèz ai do gambi, chili veri,
al ghè n’eva n’otra come 'n palferi! 12)
Li fémmi dèl paés, caminando rasènt al müur,
li fava de tüt par 'ncuntral al scür:
chèl cà ‘l sücedeva en de chi moménc’,
se pó noma pènsal dai sguisöi e laménc’! 13)
Apèna cà ‘l Catamarù l’è spiràat,
i óm dèl paés ià trac’ sül fiàat:
ogni fèmma l’è tornada al so fugglàa, 14)
àa sa ogni tàat se sènt a susrpiràa!
Par tramandàa ai gióegn ‘sto avenimènt,
dèl nòs Catamarù al rèsta ol munümènt,
ca al fa bèla mostra en de la piazza principal;
‘na roba semplice: sòta doi züchi e sura en pal! 15)
Paolo Piani
NOTE
1) s’ceta- sc si pronuncia come in scatola: ragazza
2) scosàal: grembiule
3) fonc: funghi
4) marù: castagne della qualità “marroni”
5) posàac’: riposati
6) rubii: robinie, acacia
7) malacrii: rododendri
8) totolas: farsi le coccole
9) müs’c – s’c si pronuncia come in scatola: muschio
10) a scisciolàa ‘n de li oregi al vée i brosóöi dal frec’! – sussurrare parole dolci all’orecchio, fa venire i brividi di piacere!
11) calaurù: calabroni (un detto popolare recita che se ti pungono sette calabroni, muori)
12) palferi-lungo, grosso e pesante attrezzo in ferro, che serve per fare i buchi nella vigna, onde mettere i pali di sostegno della vite.
13) sguisöi e laménc’ – gridolini e sospiri di piacere
14) fugglàa: focolare
15) züchi: zucche
corpèt
s.m.
camiciola per neonati; corpetto, panciotto, corpino
'L piógiàt
L' AVARO
'L PIÓGIÀT
´N piógiàt là vendüut i sṍ bée e la fàc' s-cià 'n grànt gherù d'òr; lè 'ndàc' sènsa dìi negót a piacàl sóta téra, ma 'nséma, sènsa savìl, là piacàat àa ól sò cṍr.
'L pasàva iló ògna dì par controlàa, e´l fisàva coi ṍc’ la téra e 'ndèla sùa mèet 'l vidìva l'òr a lüsìi .
´N viláa, ǜü dól paés, 'l se 'ncòrgiüt de stà quistiù e là scavàat la téra, sènsa fàš idìi, e là pórtáat ià tǜt.
Quànca 'l piógiàt lè tornáat a controlàa, là idüut la téra muiüda e l'òr 'l gh'era ca pǜ; ilùra là cuminciat a óśàa e a strepàs i cavéi.
´N galantóm ca'l pasàva par càas de iló, là domandàat ´l mutìf e pò´l lghà dìc':
" Lamentèt ca, fàa ca de ti ´n óm 'nsürìt. Mèt al sò pòst 'n sàs e fà cǜnt de vìi sótráat l'òr ca te gharée 'l stèś tornacünt."
Móràl dela fàola: A chè 'l servìs ès sciór, con táac' sòldi, se pò se ca bùu de üsài ?
Tráa giò e tra sü
In om l’è pasáat sota 'na finestra e la sentüut vargot cal pioeva giò e l’a dic’:
-chi l’e che tra giò?
-sóo mi che tra sü
