dall' Italiano al Dialetto Bośàc'
Digitare una parola o una frase da tradurre in dialetto.
L’Italia l’è òl Paés pusé bèl al mont
L’Italia è il Paese più bello al mondo
GLI ITALIANI DIVERSI FANNO L’ITALIA IL PAESE PIU’ BELLO AL MONDO!
L’Italia l’è òl Paés püsé bèl al mont,
bel destendüt da sǜ ‘nsom a giò ‘nfont,
da la scima de li Alpi bianchi inévadi
fina al Paradis de li personi disperadi 1)
E tüt chel ca ghe itè en de ‘sti cunfìi,
al gà vargòt de speciàal, de propri fìi:
come ‘na specie de grazia particolàar,
ca la cupris tüt, da li montagni al màar!
Al sarà forse la bèlèzza di nos lööc,
u la simpatia che scolda come en fööc;
a tüc’ i forès’c’ al ghe smaia i déec 2)
a-i idimm, con tàac problemi, istes contéec’!
E ilura a-i diventa malign e i parla màal:
“sée ca en popol, ognaü l’è ‘n banderàal;
se po’ miga fidas de otri, ladri e mafiós!"
… e tüc’ a-i se permèt de olsàa la öos …
Nuu, ca angà doi orégi, me scolta e ‘n tas:
an gà bùu cór, mèi laga po’ sfogas!
Ma quant ca me decit da faa sül seri …
me-i bat tüc’, sül gioc e süi laoréri! 3)
Parchè la nosa richèzza l’è la diversità:
angà en dialèt divers par ogni Cità,
e sóta ogni campanil en caratèr diferènt:
e ognantü al tira fò che ca ‘l ga dènt!
Come i fior, de vari colór e fatèzza,
a-i ghe dona al pràat ‘na gran belèzza,
istess li personi: gnàa en pö li se ‘nsumiglia:
tüti diversi li fa n’orchèstra che suna a meraviglia!
*-*-*-
Chèsta bela storia la gà ‘na smagia,
parchè sa mai parlàat de l’Albosagia ?
Trop grant òl so splendòor:
l’aris umbriàat de l’Italia ogni valòor!
Paolo Piani
NOTE
1) Lampedusa
2) al ghe smaia i déec: fa digrignare i denti, fa venire il mal di denti
3) bat tüc’, sül gioc e süi laoréri!: li battiamo tutti, nei giochi e nei lavori; forse ho scritto questa poesia l’anno che abbiamo vinto i mondiali, battendo in finale proprio la Germania?
piṍf
v. intr.
piovere | quant cà al tuna sènsa piṍf, niènt al se mṍf = quando tuona senza pioggia, non pioverà
La móntàgna deli stéli ca iè réet a dàgió
La montagna delle stelle cadenti
èco 'na stòria 'nventàda, ambientada sǜ 'ndèna móntàgna de cuntadìi còi sóo animàai.
La móntàgna deli stéli ca iè réet a dàgió
Sǜ 'ndèli spóndi grandiósi dol mùut Amàar, 'nghée ca l' ària la seva dè pèsc e i cràp li uspitaua lìchen argentàac', 'l nàseua 'na pìscena bàita cuntadìna.
Chiló 'l vìveua ol nòno Leo, 'n óm cò li màa rügóśi cóma la rǜsca dè 'n véc’ pèsc e la sùa tenǜda 'n pìscen mond dèla natüra 'nghée ca la vìta la pulsaua èn armunia.
Ol protagunista pǜsé ciacerù l'era 'l Berto, 'n véc’ bósc cò 'n sénso gùz dèl' batǜdi e 'na braüra da miga crèt 'ndèl truàa sèmpre i pàscoi pǜsé suculénc'. 'N dì, 'ntàat ca l'era 'ntènt a maià scià l' èrba trà i cràp là sentüut 'n früscio stràa.
L'era Mimì, 'na bólp rósa cò 'na gàla biànca sǜl còl ca' la córeua cò 'n' ària strimìda.
"Berto vén debòt, 'l fiǜm lè réet a süga!" - là sclamàat Mimì, ntàat ca'l sarnegàua - "ghè ca pǜ 'n fìl d' acqua par pudì bìif."
Berto, sebée pèrplès là ca esitàat e 'l ghà respundǜut: "preòcupet ca Mimì, ò vìst vargót dè stràa stanòc’, al ghè 'n véc’ póz smentegàat èn fónt àla vàl, sóo mì cóma sè pó ruà iló.
'Nsèma 'l bósc e la bólp i se mès èn màrcia. 'Ndèl pèrcórs ià 'ncuntràat òtri paeśàa dèla móntàgna:
- Ciara, 'na végia càora biànca dèla maśù ca' cò 'l sò bèśolàa 'ncagnìit la riciàmaua l'atensiù di òtri animàai;
- Marta, 'na pégora gióena e purósa ma dotada dè 'n'òregia ecèzionàal ca' la sènteua a dòs li vibraziù dol teré e li óos lóntàni di camósc;
- Grisù, 'l gàal dèla tenǜda ca' cò la sùa óos squilànt al desedàua tǜc’, al lüus dèla dómàa, ma ca' chèsta òlta lè rèstàat èn silènsi travaiàat par la mancànsa dè acqua.
Iè rüàac' al póz, 'n véc’ scérsc dè sàs cüerciàat dè mǜs~c’ ma l'era quaśi a sèch. Berto però, 'l se regordàat deli stòori ca' 'l nòno Leo 'l ghè cüntáva sǜ: "Sóta la preda pǜsé grànda, al ghè 'na stèla réet a dàgió", la mormoràat daparlüu, " 'na stèla ca' la ghà durmìit par sécoi."
Cò i sṍö źòcoi Berto là pruàat a spostàa la gròsa preda. Al ghe lè faua ca. Mimì sènsa ülil lè 'ndàc' apröof e cò 'n cólp balòs dè mǜus 'l ghà ruàat a fàla brǜscàa dè fianch e sót al se urìit 'n pìscen böc' da 'ndua là cuminciàat a bóifò 'n fiòt dè acqua frèsca cóma 'na sorgènt ca' la móntàgna la gheva tegnǜut piacàat par 'mbèlpóo.
L' acqua la scóreva a 'mpinìi 'l léc’ süc' dol torènt e a töià la sìit a tǜc’. Ol cuntadìi, curüut-iló al riciàm dè 'l Berto, là idüut la scéna con maravéia e piaśé. Là carèzàat, 'ntàat cal grignàua, 'l bósc, la bólp e la gióena pégora.
Da chèl dì la vìta sǜ 'ndèla móntàgna, deli stéli ca iè réet a dàgió, lè cambiàda.
I animàai, ünìc' da chèsta vèntüra, ià 'mparàat a vaidàs. Aa ol cuntadìi Leo, a vidìi 'l lègam trà i sṍö animàai e l' acqua, la capìit la 'nteligènsa di sṍö paeśàa.
E ògni òlta ca' 'na stèla la dàva gió, la ğéet dol lṍöch, la diśeva ca' l'era üna deli soréli dèla stèla réet a dàgió ca' la gheva slavàat 'l fiǜm.
'N scrìt da règordàa dè cóma l'armunia e la colaboraziù i pödés portàa acqua e speransa àa 'ndi lṍöch pǜsé amàr dèla tèera.
Se la vìpera la gh’è sentìs ...
Se la vipera ci sentisse e l‘orbettino ci sentisse, poca gente ci sarebbe
La cà tartifolada ...
Sto rincalzando la terra attorno alle piante di patate ... mia madre mi ha detto:
"una casa (famiglia) che ha seminato molte patate (tartifoi) non sarà mai affamata"
La bestia ca la camina
- Quala ca l’è la bestia ca dendomàa la camina con quatro gambi, dal mésdi con dói e densira con trèi?
- Al so ca
- L’om parché da rèdès al va a ranù, quanca l’è grant al camina sü dói gambi e quanca ‘l vée véc al dupèra la gianèta
