DISGRAZI DE 'N BOT    1821 - Di Carlo Porta, tradotta in Bosàc'

De già ca 'n sè sül descors

de chìi prepoténc' de Francés,

adèss te cünti cos ca 'l mè sucès

ier sira tra li növ e mèzza e li des.

 

Pròpi 'n chèla ca vegnevi ià,

stüff e stracch coma 'n asen, dal laóràa,

sivi chilò al Tursciù,

'ndavi bèlbèll come se fà

e zìfolavi da par mi 'na bèla cansù.

 

Quanca sóo gió al Cantù, 'ndua 'l stà

chèl del torc' ca 'l ghà de fö li brénti nöoi,

me senti tüt de'n bòtt a dìi: <Chi va là ?>

 

Vardi denaz, e òo capìt

dal rumór dei scarpù coli stachéti

ca l'era sens'otro 'na ronda ca la vée,

me fermi ilò sènza möves.

 

Quaca i mè adòss, ca quasi i mè usma 'l fiàat,

'l prüm de tuc', stò asnù pòrch,

al mè sbàat 'n facia la lüm

e 'l mè fà idìi tüt 'ndèn bòtt, sùul, lüna, stèli,

a ris-cio de fàm orp coma 'n fringuèll.

 

S'eri talmèet danàat da chèl modo de fàa

ca sóo ca coma òo fàc' a tignìm;

'n sciör ca l'era ilò a pari dè chèsto brigant,

ca'l sarà stàc' ol pusée gradüat sens'otro,

dopo vìmm bée 'nlüminàat, 'l me dìss:

- Chi ca te sée ? Che mestéer te fée? e 'ndua? cünta sù.-

 

<Chi ca sóo ?> respondi franch, <'n dua 'ndóo ?

Sóo galantóm e 'ndóo par i facc' mée;

'nquant al mestéer ca fóo,

te guadégnet vargòt a ulìi savìl ?

Fóo ol scióor, vivi de rèndita, e adès!

Ghè giontée forsi vargòt del vòs ?>

 

Al me pàr de vìi parlàat pulìto,

e pür al pareva ca'l gh'eves

'na gran voia de tacàa lìt,

lè pruabèl ca ol dì 'l ghè sies 'ndàc' tüt sbièss;

al me mèt a tóren òt o des di söo,

e al me iè canta dal bùu.

 

Òo cercàat dói o trei òlti de difèndem,

tàat par respondèch vargòt a mi,

ma lüu al torna dapé a 'ntèrogàm.

 

<Nel nòm dè la lege>, al taia córt;

<'n nòm dè la lege besogna parlàa.>

E lì sübèt bota e resposta,

<Chi ca sìi ?> - Sóo 'l Gioanìi -

<La parentèla ?> -Di Chèca -

<Che mester fìi ?> - Réet a pagn frusc' -

<Da chìi ?> - Dal Giusèp Gabìi -

<'Ndua ?> - Sǜ 'ndi Frèer -

<'N dìi a spàss ?> - 'Ndóo a bàita -

<'N cà de chi ?> - A cà mia -

<'Nghée?> - Al Cantù -

<Al Cantù ! En che porta ?>

- 'Ndua ghè püturàat la Madóna -

<Al numèr ?> - Sètcèntott -

 

Adèss sìi sudisfac'; ghè nìi asé ?...

Forsi par la mia ös sücüra

o ca i gheva pü negòt da domandam

i và e i mè pianta ilò coma 'n salàm.

 

Ah, chèsto ca 'l mè capitàat l'è nóma l'inizi,

lè nóma 'n zuchirìi 'n reguard al rèst;

ol bèl lè chèl ca cünti sǜ adèss.

 

Gris coma 'n sciàtt córi a cà

quasi vedi ca gnàa la strada;

fóo par urìi 'l portèll de cà

e 'l trui avèrt sbarlatàat ....

 

Stà a idìi, disi sübèt, ca a chiló

ghè 'na gabola amò cuntra de mì

magare sa'l fodes 'n terno al lott,

ca almanch 'sta olta 'ngivini!

 

Vóo ditè, sò réet a ciapàa sǜ la scala,

dóo a mèet ... e senti sǜ li às de legn

de sura, sùnsóm, arènt al spazzacà

coma 'n caorèt a soltà.

 

Mi 'ncèrt stóo iló: fermo col pè

süla scala... e me ris-ci ca a andà sǜ,

e ósi: <Chi ca ghè sǜ de sura ?>

 

'Ntàat al respond ca negüu, e chèsto trich trach

al crèss, ansi lè réet a vignìi gió da bàs...

Ghè ciami amò püsée fòrt: <Chi ca l'è ?> ,

ma l'è pegio ca parlàa coi sàs;

'nfìi ósi: <Se pö savìi chi ca l'è 'na buna ölta, sì o no ?>

 

Cristo! quac' penser 'l mè pasàat par la cràpa

'n chèl àtem ca sevìi réet a ósàa !

Al mè fina ignüu 'n mèet, ósósmaria,

chèl fóss 'n spirèet de 'nquai mort de cà

cal comparìs ilò 'nscé a fà pènitensa

par chi poch pècac' ca'l ghà sǜ la coscensa.

 

Ol fàto l'è ca ol frecàss al crèss amò,

e senti própi i pàs de 'n géet ca la vée 'n gió;

mi ilura seri fò ol portèll e stóo ilò

ca se al völ 'ndàa de fò,

là de pasàa da chilò, là de pasàa.

 

'N sè al dunque finalmèet,

vedi al ciar de la lantèrna üu dè stràa

a vignim 'n cutra, 'n acident

de'n militar francés de chìi danac',

ca al taia córt e 'l mè dìs:

<Seet vù el marì de chèla fèmm che stà lì desura ?>

 

Mi, col müs dür còma ol sò,

respondi: <Uì, gè suì moà; parché ?>

- Parché -, al replica, - voter fèmm, monsù,

lè trè giolì, sant diò, la mè piàas.-

 

<O giolì o nò>, ghè disi, < lè la fèmm

de moà, de mi: coss' 'l ghà de cüntam ?>

-Sè ca moà ghè völ cucé con ell. -

 

<Cucé ?>, respondi, <che cucé d'Egitt !

Ca'l vaghi a fà cucé 'n dè 'na stàla;

là lè ol lṍöch giüst de cucé s'el ghà besògn !

Ca'l vaghi fò di cojon da chì !

Al ghè ca cucé ca tegn, avè capì ?>

 

Chèl òtro al mè solta denaz, el dìs:

- Coman, a moà cojon ? -...

e 'l olsa 'na màa par damli.

<Oh vei, trua requi coli màa,

varda de miga tucàm, parché

sedenò, sóo bùu a mi de picàa...>

E lüu 'n chèla al me mola 'n sciavatù.

 

E üu, e dùu ! <Fàl ca pü parché te li döo!>

E lüu 'nchèla al me da 'nòtro cazòtt;

sénti ca 'l tènt a spetasciam ol cóo;

e mi sóta col' anema de leù;

e lüu tonfeta !... 'nòtro sc-iafù.

 

Ah sacramento! Con 'n cólp de chèla sort

me sóo sentüut i cavei drizàs sǜ ric',

e se'l fodès ca stàc' par i spirec' dei mée póor morc'

ca i ma ütàat, sarèsi ca chilò a cüntàla,

se ciapi ca 'n póo d'aria, sènsa 'nfall,

stà òlta fóo 'n sprèposet coma 'n màt caval !

 

'l ghè nè amò